โครงสร้างทางสังคม (หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 : สังคม)

         

     โครงสร้างทางสังคม หมายถึง ส่วนต่าง ๆ ที่ประกอบกันเป็นระบบความสัมพันธ์ของสังคมมนุษย์ ส่วนประกอบดังกล่าวจะต้องเป็นเค้าโครงที่ปรากฏในสังคมมนุษย์ทุก ๆ สังคม แม้ว่าจะมีรายละเอียดปลีกย่อยแตกต่างกันไปในแต่ละสังคมก็ตาม

    

    โครงสร้างของสังคมไทย แบ่งออกเป็น 2 ส่วนคือ

1. สังคมชนบท (กลุ่มปฐมภูมิ)

2. สังคมเมือง (กลุ่มทุติยภูมิ)

     

     ลักษณะโครงสร้างทางสังคม

1. มีการรวมกลุ่มของคนในสังคม 

2. มีแนวทางในการปฏิบัติอย่างเหมาะสม

3. มีจุดหมายในการปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ 

4. มีการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงได้

     สถาบันสังคม หมายถึง รูปแบบพฤติกรรมของสมาชิกในสังคมเพื่อสนองความต้องการร่วมกันในด้านต่าง ๆ และเพื่อการคงอยู่ของสังคม

     ลักษณะสำคัญของสถาบัน

1) สถาบันสังคมเป็นนามธรรม 

2) สถาบันสังคมเกิดจากการเชื่อมโยงบรรทัดฐานต่าง ๆ ทางสังคม ซึ่งได้แก่ วิถีชาวบ้าน จารีต และกฎหมาย

3) สถาบันสังคมเกิดขึ้นเพื่อสนองความต้องการในด้านต่าง ๆ ร่วมกันของสมาชิกในสังคม

4) สถาบันสังคมเกิดจากการยอมรับร่วมกันของสมาชิกในสังคม 

     องค์ประกอบของสถาบันของสังคม

1) กลุ่มสังคม สถาบันสังคมประกอบไปด้วยกลุ่มสังคมต่าง ๆ ที่ทำหน้าที่สนับสนุนให้การกระทำระหว่างสมาชิกบรรลุวัตถุประสงค์ร่วมกัน โดยประกอบด้วยสถานภาพหรือตำแหน่งทางสังคม และบทบาทหน้าที่ 

2) หน้าที่ของสถาบันทางสังคม หมายถึง วัตถุประสงค์ในการสนองความต้องการของสังคมในด้านต่างๆ

3) แบบแผนพฤติกรรมในการประพฤติปฏิบัติตนของสมาชิก เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ของสถาบันนั้น

3) แบบแผนพฤติกรรมในการประพฤติปฏิบัติตนของสมาชิก เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ของสถาบันนั้น

     สถาบันสังคมที่สำคัญแยกได้ 7 สถาบัน ดังนี้

   1. สถาบันครอบครัว

     ครอบครัวซึ่งประกอบด้วยสมาชิกที่อาศัยอยู่ในครัวเรือนเดียวกัน

หน้าที่ของสถาบันครอบครัว

1. หน้าที่ผลิตสมาชิกใหม่ให้แก่สังคม 

2. หน้าที่เลี้ยงดูสมาชิกใหม่ให้มีชีวิตรอด 

3. หน้าที่ถ่ายทอดวัฒนธรรมของสังคมไปสู่สมาชิกใหม่ 

4. หน้าที่อื่น ๆ ได้แก่ การสนองความต้องการทางจิตใจ 

     2. สถาบันการศึกษา

     สถาบันสังคมซึ่งเกี่ยวข้องกับแบบแผนการขัดเกลาและการถ่ายทอดวัฒนธรรม การให้ความรู้ และการฝึกทักษะอาชีพ เพื่อความเป็นสมาชิกที่เหมาะสมของสังคม

หน้าที่ของสถาบันการศึกษา

1. ถ่ายทอดความรู้ วัฒนธรรม และทักษะ อันจำเป็นในการดำรงชีพของสมาชิกในสังคม

2. สร้างบุคลิกภาพทางสังคมให้แก่สมาชิก สามารถปรับตนในการติดต่อสัมพันธ์กับบุคคลอื่น

3. การกำหนดสถานภาพทางสังคม และชนชั้นทางสังคมสถานภาพจากสถาบันการศึกษา 

4. หน้าที่ในการผลิตกำลังแรงงานทางเศรษฐกิจ ตามความต้องการทางสังคม

5. หน้าที่ในการสร้างกลุ่มเพื่อนเเพื่อสนองความต้องการทางจิตใจของสมาชิกในสังคม

     3. สถาบันศาสนา 

      สถาบันที่ทำหน้าที่ช่วยสนองความต้องการด้านเสริมกำลังใจให้แก่สมาชิกในสังคม

หน้าที่ของสถาบันศาสนา1. สร้างความเป็นปึกแผ่นให้แก่สังคม

2. สร้างเสริมและถ่ายทอดวัฒนธรรมแก่สังคม

3. ควบคุมสมาชิกให้ปฏิบัติตามบรรทัดฐานของสังคม

4. สนองความต้องการทางจิตใจแก่สมาชิกเมื่อสมาชิกเผชิญกับปัญหาต่าง ๆ

     

     4. สถาบันเศรษฐกิจ 

     สถาบันสังคมที่เกี่ยวข้องกับแบบแผนพฤติกรรมทางสังคมที่เกี่ยวข้องกับ การผลิตการกระจายสินค้าและบริการไปสู่ผู้บริโภค 

หน้าที่ของสถาบันเศรษฐกิจ

1. ผลิตสินค้า เพื่อสนองความต้องการของสมาชิกในสังคม

 2. การกระจายสินค้าที่ผลิตได้ไปสู่สมาชิกในสังคมอย่างทั่วถึง

3. การกระจายบริการต่าง ๆ ไปสู่สมาชิกในสังคม

4. การกำหนดสถานภาพทางสังคมและชนชั้นทางสังคม 

5. ก่อให้เกิดหน้าที่สำคัญ คือ เป็นพื้นฐานอำนาจทางการเมือง

    

      5. สถาบันทางการเมืองการปกครอง 

     เป็นแบบแผนที่เกี่ยวข้องกับการดำรงชีวิตตามกฎระเบียบของสังคม 

หน้าที่ของสถาบันการเมืองการปกครอง

1. สร้างระเบียบกฎเกณฑ์ให้แก่สังคม 

2. วินิจฉัยข้อขัดแย้งระหว่างสมาชิกในสังคม 

3. หน้าที่ในการบริหารองค์การของรัฐบาลกลางและรัฐบาลท้องถิ่น

4. การป้องกันและรักษาความปลอดภัยทั้งภายในสังคมและจากภายนอกสังคม

     6. สถาบันนันทนาการ 

เป็นสถาบันที่เกี่ยวกับการพักผ่อนหย่อนใจในชีวิตประจำวัน เพื่อผ่อนคลายความตึงเครียด
หน้าที่ของสถาบันนันทนาการ
1. ช่วยให้สมาชิกมีสุขภาพกายและสุขภาพจิตดีขึ้น
2. เสริมสร้างความสามัคคี
3. ปลูกฝังความมีระเบียบวินัยแก่สมาชิก
4. สร้างความสนุกสนานเพลิดเพลินและใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์
5. ฝึกทักษะความชำนาญในด้านต่าง ๆ 

      7. สถาบันสื่อสารมวลชน 

เป็นสถาบันที่ให้ความรู้ ความคิด ข่าวสาร ข้อมูล แก่ประชาชน

หน้าที่ของสถาบันสื่อสารมวลชน

1. ให้ความรู้ และความบันเทิงแก่สมาชิก

2. ให้ข้อมูลข่าวสารเพื่อแลกเปลี่ยนทัศนคติ ความคิดเห็น

3. เป็นแหล่งถ่ายทอดวัฒนธรรมและปลูกฝังค่านิยมต่าง ๆ

4. เป็นสื่อกลางในการติดต่อระหว่างสมาชิกของสังคม